Eigenlijk bestaat dit hunebed uit twee kleine hunebedden, waar een veertig meter lange krans van stenen omheen staat. Archeologen noemen het een ‘langgraf”. Dit is het enige voorbeeld in Nederland; in Duitsland komen ze vaker voor. Het is één van de eerste hunebedden die wetenschappelijk zijn opgegraven. In 1913 zette de archeoloog Holwerda er de schop in. In 1960 deed zijn collega Van Giffen het nog eens over. Hij heeft toen de muurtjes van veldkeien tussen de stenen van de steenkrans laten metselen. Dat zouden archeologen nu niet meer zo doen!
Beschrijving en details van D43
nummer D43
naam Schimmeres
eigennaam –
gemeente Emmen
eigenaar / beheerder Rijk / Staatsbosbeheer
lengte / breedte 40, 3m / 6,8 m (steenkrans), 4,6 m / 3,0 m (n-graf), 8,1 m / 2,9 m (z-graf)
zijstenen / dekstenen 6 / 3 (n-graf), 10 / 5 (z-graf)
oorspronkelijk aantal zijstenen / dekstenen 6 / 3 (n-graf), 10 / 5 (z-graf)
ingangspartij het n-graf heeft één paar poortzijstenen, net als het z-graf
steenkrans deze is nog geheel aanwezig en omvat beide grafkelders
oriëntatie 15º
coördinaten N 52 47.590;E 006 53.218
topografische aanduiding 256.18/535.04
Bijzonderheden: D43, het enige ‘langgraf’ in Nederland, staat afgebeeld op de Hottingerkaart 1788-1792). Het uitzonderlijke grafmonument is ondeskundig opgeknapt in 1869. In 1913 en 1960 vond er archeologisch onderzoek plaats, respectievelijk door J.H. Holwerda en Van Giffen. Bij het onderzoek van Van Giffen werden drie rituele kuilen, afgedekt door stenen, aangetroffen. Verder werd door hem vastgesteld dat de indrukwekkende steenkrans waarschijnlijk in twee fasen is aangelegd. Restauraties werden uitgevoerd in 1960 en 1997 (de opgemetselde keitjes in de steenkrans zijn rond heet midden van de jaren ’60 aangebracht).
3D model
Professor Van Giffen op bezoek bij D43 in 1918
Van Giffen onderscheidt in dit prachtige langgraf drie delen: De grote steenkrans, het noordelijke kleine hunebed en het zuidelijke middelgrote hunebed. De bijna volledige steenkrans is rechthoekig met afgeronde hoeken en telt 53 stenen met de vlakke zijden naar buiten gekeerd. De noordelijke grafkelder is met 3 dekstenen, 8 draagstenen en 2 poortstenen vrijwel volledig, hoewel 2 dekstenen buiten de kelder liggen. Het zuidelijke is onvolledig en “in verwaarloosden staat”. Hier ontbreken 3 van de oorspronkelijke 5 dekstenen en 1 zijsteen. Van Giffen maakt hier geen melding van poortstenen, terwijl die er nu wel zijn. Het monument is sinds 1870 rijkseigendom.
Het standpunt van de fotograaf is op onderstaande plattegrond met een oog aangeduid.
Plattegrond van D43 uit 1925
Uit A.E. van Giffen, De hunebedden in Nederland, Utrecht 1925-1927, plattegrond. D43
Copyright Rijksuniversiteit Groningen, Groninger Instituut voor Archeologie. Mede mogelijk gemaakt door het Wetenschappelijk Fonds van de DPV.
D43 op oude ansichtkaarten
D43 als pentekening door Arie Goedhart
Arie Goedhart heeft alle hunebedden vastgelegd als pentekening. Het complete overzicht is te zien op www.hunebednieuwscafe.nl
